जम्मूतील जगती पंडित वसाहतीजवळील एका विशाल मैदानात रविवारी शेकडो काश्मिरी विस्थापित पंडित एकत्र जमले. पाकिस्तानद्वारे झालेल्या दहशतवादामुळे १९९० मध्ये काश्मीर खोऱ्यातून झालेल्या त्यांच्या निर्वासित जीवनास ३५ वर्षे पूर्ण झाल्याच्या निमित्ताने त्यांनी या ठिकाणी न्याय आणि पुनर्वसनाचा आग्रह धरला.
‘होलोकॉस्ट डे’चे निमित्त
काश्मिरी पंडित समाज १९ जानेवारी हा दिवस ‘होलोकॉस्ट डे’ म्हणून पाळतो. १९९० मध्ये काश्मीर खोऱ्यात दहशतवाद उफाळल्यानंतर मोठ्या संख्येने पंडितांना निर्वासित जीवन पत्करावे लागले. या घटनेला ३५ वर्षे पूर्ण झाल्यानंतर, या समुदायाने विविध उपक्रमांद्वारे आपल्या मागण्यांचा पुनरुच्चार केला.
विविध संघटनांकडून कार्यक्रमांचे आयोजन
या दिवशी पनुन कश्मीर, युथ ऑल इंडिया काश्मिरी समाज आणि काश्मीर पंडित सभा यांसारख्या अनेक संघटनांनी स्वतंत्र कार्यक्रमांचे आयोजन केले. या कार्यक्रमांमध्ये काश्मिरी पंडितांच्या हकांबद्दल चर्चा झाली आणि त्यांच्या पीडित जीवनाला उजाळा देण्यात आला.
फोटो प्रदर्शनातून निर्वासित जीवनाची झलक
पनुन कश्मीर आणि युथ ४ पनुन कश्मीर यांच्या संयुक्त विद्यमाने जगटी पंडित वसाहतीत एक फोटो प्रदर्शन भरवण्यात आले. या प्रदर्शनात निर्वासितांच्या व्यथा, दैनंदिन संघर्ष आणि तात्पुरत्या छावण्यांतील जीवनाचे दर्शन घडवण्यात आले. त्यांच्या विस्थापनानंतरच्या तंबूतील जीवनाची छायाचित्रे पाहून उपस्थितांच्या डोळ्यात पाणी आले.
‘स्वतंत्र मातृभूमीची मागणी’
पनुन कश्मीरच्या प्रवक्त्याने सांगितले की, "हा स्मरणाचा, संघर्षाचा आणि न्यायाच्या मागणीचा क्षण आहे. आम्ही सरकारकडे काश्मीरमध्ये स्वतंत्र मातृभूमीची मागणी करतो." त्यांनी ही मागणी करताना असेही सांगितले की, संघटनेने काश्मीरमध्ये वेगळे गृहक्षेत्र मिळावे यासाठी पुन्हा एकदा स्वतःला समर्पित करण्याचा संकल्प केला आहे.
तीन दशकांचे दुःख, पुनर्वसनाची मागणी
एका तंबूत उपस्थित असलेल्या सुषमा पंडिता या महिलेने सांगितले की, गेल्या तीन दशकांमध्ये समाजाने खूप त्रास सहन केला आहे आणि सरकारने पुढे येऊन समुदायाच्या योग्य पुनर्वसनासाठी विशेष पॅकेज जाहीर करावे अशी त्यांची इच्छा आहे.
‘आता स्थायी घरे हवीत’
सुषमा पंडिता पुढे म्हणाली, "आम्ही तंबूंमधून बाहेर पडलो, काहीजण एका-दोन खोल्यांमध्ये राहत आहेत. पण आता आम्हाला स्थायी घरे हवीत." तिच्या या वक्तव्याने अनेकांचे मन हेलावले.
तरुणांसाठी रोजगाराची मागणी
यावेळी अनेकांनी सरकारकडे तरुणांसाठी नोकरी पॅकेज जाहीर करण्याची मागणी केली. बेरोजगार पंडित युवकांसाठी विशेष संधी उपलब्ध करून द्याव्यात, अशी मागणी उपस्थितांनी केली.
काश्मिरी पंडितांचे भविष्य काय?
या आंदोलनानंतर आता सरकार यावर काय भूमिका घेते, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. काश्मिरी पंडितांची न्यायाची आणि पुनर्वसनाची मागणी पूर्ण होईल का, यावर संपूर्ण समाजाचे लक्ष लागून राहिले आहे.
.jpg "बिश्नाह गावातील महिला तिरंगा झेंडा बनावताना")
.jpg "प्रातिनिधिक चित्र")
.jpg "इज्तेमासाठी उपस्थित मुस्लिम समाज बांधव")
