भारतोदय : आर्थिक क्षेत्रात अशी सुरु आहे देशाची घोडदौड

Story by आवाज़ मराठी | Published by Pooja Nayak • 1 Years ago

प्रातिनिधिक फोटो

अर्थव्यवस्था ही कोणत्याही देशाचा कणा असते. भारतासारख्या सर्वाधिक लोकसंख्या असलेल्या देशात अर्थव्यवस्थेची घडी बसवणे हे मोठे कौशल्याचे काम असते. गेल्या नऊ वर्षांमध्ये, भारताने आर्थिक क्षेत्रांमध्ये लक्षणीय प्रगती केली आहे. भारताची अर्थव्यवस्था जगातील पाचवी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था आहे. इतकेच नव्हे तर जागतिक अर्थव्यवस्थेत भारताची भूमिका महत्त्वाची ठरू लागली आहे. गेल्या नऊ वर्षांत, भारताची अर्थव्यवस्था वार्षिक सरासरी ७% पेक्षा जास्त वाढली आहे. यामुळे भारतातील गरीबीचे प्रमाण कमी झाले आहे आणि मध्यमवर्ग वाढला आहे. भारताच्या या आर्थिक प्रगतीचे श्रेय अनेक घटकांना दिले जाऊ शकते, ज्यात आर्थिक सुधारणा, पायाभूत सुविधांमध्ये गुंतवणूक आणि नवकल्पनांचा उदय यांचा समावेश होतो.

GDP वाढ

गेल्या नऊ वर्षांत, भारताची GDP वाढ दर सरासरी ७.४% राहिली आहे. हे जगातील सर्वात मोठ्या आर्थिक वाढीचा दरांपैकी एक आहे. २०२२-२०२३ मध्ये, भारताची GDP वाढ ८.७% पर्यंत पोहोचली, जी गेल्या ४० वर्षांत सर्वोच्च आहे. या वाढीमुळे भारत जगातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या अर्थव्यवस्थांपैकी एक बनला आहे.

वाणिज्य आणि व्यापार

भारताचा परदेशी व्यापार देखील वाढला आहे. २०१४ मध्ये, भारताची निर्यात २४० बिलियन डॉलर होती, जी २०२२-२०२३ मध्ये ४०० बिलियन डॉलर इतकी झाली. तर आयात ४९० बिलियन डॉलर इतकी झाली. भारताच्या आर्थिक विकासाने गाठलेला हा महत्त्वपूर्ण आहे. या वाढीमुळे जागतिक अर्थव्यवस्थेत भारताची भूमिका वाढली आहे. २०१४ मध्ये, भारताची औद्योगिक उत्पादन वाढ दर ७.४% होती, जी २०२२ मध्ये १०.८% पर्यंत वाढली आहे. या वाढीमुळे भारतातील रोजगार निर्मिती आणि आर्थिक विकासाला मोठी चालना मिळाली आहे. सरकारने पेट्रोकेमिकल्स, औषधे आणि कृषी उत्पादनांसारख्या क्षेत्रांमध्ये अनेक पायाभूत सुविधा प्रकल्पांमध्ये गुंतवणूक केली आहे.

आर्थिक सुधारणा

गेल्या काही काळात भारताने अर्थव्यवस्थेतील अनेक सुधारणा केल्या आहेत. यामध्ये कर सुधारणा, व्यावसायिक परवाने आणि नियमांमध्ये सोपेपणा आणि सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रमांचे खाजगीकरण यांचा समावेश होतो. या सुधारणांमुळे भारताची आर्थिक वाढ आणि गुंतवणूक वाढण्यास मदत झाली आहे. गेल्या नऊ वर्षांमध्ये, या सुधारणांमध्ये कर प्रणालीचा सरलीकृत करणे, माहिती तंत्रज्ञानावरील निर्बंध कमी करणे आणि परदेशी गुंतवणूक आकर्षित करण्यासाठी उपाययोजना करणे यांचा समावेश आहे. केंद्र सरकारने GST (Goods and Services Tax) लागू केला, जो भारतातील सर्वात मोठा एकात्मिक कर आहे. यामुळे कर प्रणाली अधिक पारदर्शक आणि कार्यक्षम झाली आहे. या सुधारणांमुळे भारताच्या आर्थिक वाढीला चालना मिळाली आणि जगातील सर्वात मोठ्या अर्थव्यवस्थांपैकी एक म्हणून भारताने आपले स्थान मजबूत केले आहे.

उद्योग वाढ

गेल्या काही काळापासून भारतातील उद्योग वाढला आहे. २०१४ मध्ये, भारताची औद्योगिक उत्पादन वाढ दर ७.४% होती, जी २०२२ मध्ये १०.८% पर्यंत वाढली आहे. या वाढीमुळे भारतातील रोजगार निर्मिती आणि आर्थिक विकासाला चालना मिळाली आहे. भारतातील IT आणि ITES क्षेत्र जगातील सर्वात मोठ्या आणि सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या उद्योगांपैकी एक आहे. या क्षेत्रात भारताला जगभरातील कंपन्यांकडून मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक मिळाली आहे. २०१४ मध्ये, भारतातील उद्योग क्षेत्रात परदेशी गुंतवणूक $२३ अब्ज होती, जी २०२३ मध्ये $१०० अब्ज पर्यंत पोहोचली आहे.

कर्जाचे प्रमाण कमी

गेल्या नऊ वर्षांमध्ये, भारताचे कर्जाचे प्रमाण कमी झाले आहे. २०१४ मध्ये, भारताचे कर्जाचे प्रमाण GDP च्या ६८.6% होते, जे २०२२ मध्ये ६२.२% पर्यंत कमी झाले आहे. यामुळे भारताच्या आर्थिक स्थैर्यासाठी मदत झाली आहे.

बचत आणि गुंतवणूक

देशाची बचत आणि गुंतवणूक दर देखील वाढला आहे. २०२२-२०२३ मध्ये, भारताची बचत दर ३६.८% आणि गुंतवणूक दर ३२.६ % होती. ही आकडेवारी जागतिक सरासरीपेक्षा अधिक आहे.बचत ही आर्थिक स्थैर्यासाठी एक महत्त्वाचा घटक आहे. बचत वाढल्याने भारताची आर्थिक सुरक्षितता वाढली आहे. तर गुंतवणुकीमुळे उत्पादनात आणि रोजगार निर्मितीत मोठी वाढ झाली आहे.

पायाभूत सुविधा

गेल्या नऊ वर्षांमध्ये, भारताने रस्ते, रेल्वे आणि विमान वाहतूक पायाभूत सुविधांमध्ये मोठी गुंतवणूक केली आहे. या गुंतवणुकीमुळे भारतातील वाहतूक जाळे व्यापक आणि कार्यक्षम झाले आहे.यामुळे भारताच्या आर्थिक विकासाला मोठी चालना मिळाली आहे.

स्टार्टअप

भारतातील स्टार्टअप उद्योगाचा उदय झाला आहे. आणि भारत आता जगातील चौथे सर्वात मोठे स्टार्टअप हब आहे.२०१४ मध्ये, भारतात फक्त ४४5 मान्यताप्राप्त स्टार्टअप होते, तर २०२३ मध्ये त्यांची संख्या ९९,००० पर्यंत वाढली आहे. या काळात, स्टार्टअपच्या एकूण मूल्यात देखील लक्षणीय वाढ झाली आहे, जी २०१४ मध्ये २० अब्ज डॉलर होती, तर २०२३ मध्ये ती ३०० अब्ज डॉलरपर्यंत पोहोचली आहे. २०१४ मध्ये, भारतात स्टार्टअपमध्ये केलेल्या गुंतवणुकीची रक्कम १ अब्ज डॉलर होती, तर २०२३ मध्ये ती ४० अब्ज डॉलरपर्यंत वाढली आहे. या वाढीमुळे भारताला जगातील सर्वात मोठ्या स्टार्टअप बाजारपेठांपैकी एक बनवले आहे.

शेती वाढ

भारत सरकारने आता शेतीसाठी अनेक नवीन धोरणे आणि योजना लागू केल्या आहेत. या धोरणांमध्ये कृषी अनुदान, कृषी तंत्रज्ञान विकास आणि शेतकऱ्यांना विमा आणि कर्जाची सुविधा यांचा समावेश आहे. भारतात नवीन शेती तंत्रज्ञानाचा वापर वाढत आहे. या तंत्रज्ञानात कृषी यंत्रणा, सिंचन प्रणाली आणि बियाणे आणि खते यांचा समावेश आहे.२०१४-१५ मध्ये भारताची कृषी उत्पादन वाढ दर २.२% होती, जी २०२२-२०२३ मध्ये ४.८% पर्यंत वाढली आहे. २०१४-१५ मध्ये, भारताने १५२ दशलक्ष टन दूध उत्पादन केले होते, जे २०२२-२०२३ मध्ये २२० दशलक्ष टनांपर्यंत वाढले आहे. २०१४-१५ मध्ये, भारताने १८० दशलक्ष टन फळे आणि भाज्यांचे उत्पादन केले होते, जे २०२२-२०२३ मध्ये २५० दशलक्ष टनांपर्यंत वाढले आहे.या वाढीमुळे भारतातील अन्न सुरक्षा आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना मिळाली आहे.

'भारतोदया'विषयीचे हे महत्त्वाचे लेखही वाचा: